77. rocznica likwidacji i ewakuacji obozu karno-śledczego w Żabikowie

19 stycznia br. pracownicy Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie upamiętnili więźniów obozu karno-śledczego w Żabikowie, pomordowanych przez Niemców podczas likwidacji i ewakuacji obozu w styczniu 1945 r.

Na początku 1945 r. w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej, Niemcy zarządzili  likwidacje obozu i ewakuację pozostałych przy życiu więźniów do KL Sachsenhausen. Wieczorem 19 stycznia SS-mani rozstrzelali i spalili  w tzw. baraku zwolnień i przyjęć (Abgangszelle) więźniów politycznych, którzy mieli zasądzone wyroki śmierci a także wszystkich chorych i niezdolnych do marszu. Przed północą wyprowadzono osadzonych z obozu i podpalono wszystkie baraki a także zniszczono dokumentację obozową. Więźniów politycznych wywieziono w wagonach bydlęcych do KL Sachsenhausen. Gdy 22 stycznia 1945 r. transport dotarł do miejsca przeznaczenia w wagonach znaleziono ciała 37 zmarłych. Pozostałych osadzonych w obozie żabikowskim prowadzono w kierunku KL Sachsenhausen w tzw. „marszu śmierci”, podczas którego wielu z nich zmarło z powodu wycieńczenia i mrozu, niektórym udało się uciec, eskortujący ich SS-mani po drodze zabijali tych, których uznali za niezdolnych do dalszej drogi, np. w Łomnicy koło Zbąszynia zamordowano 17 więźniów.

Upamiętnienie ofiar tragicznych wydarzeń w styczniu 1945 r. rozpoczęło się na cmentarzu parafialnym w Luboniu, gdzie zapalono znicze na mogile zbiorowej w której spoczywa 33 Polaków, więźniów obozu w Działdowie (dzisiejsze województwo warmińsko-mazurskie), zamordowanych przez Niemców 22 stycznia 1945 r. a także żołnierze Armii Krajowej z Inspektoratów Rejonowych Leszno i Środa Wlkp., rozstrzelani w styczniu 1945 r. przed likwidacją obozu.

Następnie pracownicy Muzeum złożyli kwiaty i zapalili znicze pod Ścianą Śmierci na terenie byłego obozu w Żabikowie i minutą ciszy oddali hołd więźniom pomordowanym w styczniu 1945 r.

Upamiętnienie zakończyło zapalenie zniczy i złożenie kwiatów na mogile zbiorowej na poznańskiej Cytadeli w której spoczywają więźniowie rozstrzelani i spaleni w tzw. baraku zwolnień i przyjęć w dniu likwidacji obozu, którzy początkowo zostali uroczyście pochowani 8 kwietnia 1945 r. na Placu Mickiewicza w Poznaniu a następnie ekshumowani i pochowani na stokach Cytadeli.

W dniu 25 stycznia br. pamięć o więźniach obozu w Żabikowie pomordowanych w styczniu 1945 uczcili przedstawiciele władz Lubonia. Burmistrz Miasta Lubonia Małgorzata Machalska, Przewodnicząca Rady Miasta Lubonia Teresa Zygmanowska oraz Dyrektor Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie dr Anna Ziółkowska złożyły wieniec i zapaliły znicz pod Ścianą Śmierci na terenie Miejsca Pamięci w Żabikowie oraz minuta ciszy oddały hołd ofiarom tragicznych wydarzeń ze stycznia 1945 r.

Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie od początku swojego istnienia prowadzi aktywną działalność zmierzającą do upowszechnienia wiedzy na temat tragicznych wydarzeń związanych z likwidacją i ewakuacja obozu w Żabikowie zarówno wśród mieszkańców Lubonia i  Poznania jak i młodzieży szkolnej z wielkopolskich szkół.