76. rocznica likwidacji i ewakuacji obozu karno-śledczego w Żabikowie

19 stycznia na terenie obozu w Żabikowie upamiętniono więźniów pomordowanych przez Niemców w styczniu 1945 r. podczas likwidacji i ewakuacji obozu.

Na początku 1945 r. w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej, Niemcy zarządzili  likwidacje obozu i ewakuację pozostałych przy życiu więźniów do KL Sachsenhausen. Wieczorem 19 stycznia SS-mani rozstrzelali i spalili  w tzw. baraku zwolnień i przyjęć (Abgangszelle) więźniów politycznych, którzy mieli zasądzone wyroki śmierci a także wszystkich chorych i niezdolnych do marszu. Przed północą wyprowadzono osadzonych z obozu i podpalono wszystkie baraki a także zniszczono dokumentację obozową. Więźniów politycznych wywieziono w wagonach bydlęcych do KL Sachsenhausen. Gdy 22 stycznia 1945 r. transport dotarł do miejsca przeznaczenia w wagonach znaleziono ciała 37 zmarłych. Pozostałych osadzonych w obozie żabikowskim prowadzono w kierunku KL Sachsenhausen w tzw. „marszu śmierci”, podczas którego wielu z nich zmarło z powodu wycieńczenia i mrozu, niektórym udało się uciec, eskortujący ich SS-mani po drodze zabijali tych, których uznali za niezdolnych do dalszej drogi, np. w Łomnicy koło Zbąszynia zamordowano 17 więźniów.

Hołd pomordowanym w styczniu 1945 r. więźniom obozu żabikowskiego oddali przedstawiciele władz Lubonia: Burmistrz Miasta Lubonia Małgorzata Machalska, Zastępca Burmistrza Miasta Luboń Dorota Franek, Wiceprzewodniczący Rady Miasta Luboń Piotr Izydorski. W skromnej uroczystości, spowodowanej sytuacją pandemiczną, wzięli udział także pracownicy Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. Ofiary tragicznych wydarzeń związanych z likwidacja i ewakuacją obozu w Żabikowie upamiętniono minutą ciszy,  złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy pod Ścianą Śmierci. Następnie dyrektor Muzeum dr Anna Ziółkowska przedstawiła w krótkim wystąpieniu tragiczne losy ewakuowanych więźniów.

W ramach obchodów wydarzeń rocznicowych, na cmentarzu parafialnym w Luboniu, zapalono znicze na mogile zbiorowej w której spoczywa 33 Polaków, więźniów obozu w Działdowie na Mazurach, zamordowanych przez Niemców 22 stycznia 1945 r. a także żołnierze Armii Krajowej z Inspektoratów Rejonowych Leszno i Środa Wlkp., rozstrzelani w styczniu 1945 r. przed likwidacją obozu.

Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie od początku swojego istnienia prowadzi aktywną działalność zmierzającą do upowszechnienia wiedzy na temat tragicznych wydarzeń związanych z likwidacją i ewakuacja obozu w Żabikowie zarówno wśród mieszkańców Lubonia i Poznania jak i młodzieży szkolnej z wielkopolskich szkół.

Fot. MMŻ