5. Cytadela

W okresie zaborów ziem polskich władze pruskie postanowiły stworzyć z Poznania twierdzę otaczając je rozbudowanym systemem fortyfikacji, którym centralnym punktem był Fort Winiary umiejscowiony na wzgórzu będącym częścią wsi Winogrady. 18 stycznia 1945 r. w czasie walk o Poznań armia radziecka przeprowadziła artyleryjski ostrzał Cytadeli, która okazała się ostatnim bastionem Wehrmachtu w mieście. Po pięciu dniach ciągłego ostrzału dowództwo niemieckie 23 stycznia przekazało Rosjanom warunki kapitulacji. W czasie walk o Cytadelę wojsko radzieckie do pomocy w szturmie przymusowo zwerbowało przeszło 2 tys. poznaniaków, aż 96 z nich zginęło.
Na stokach poznańskiej Cytadeli 21 lipca 1946 r. przeprowadzono ostatnią w Polsce publiczną egzekucję przez powieszenie. Wykonano ją na Arthurze Greiserze, namiestniku III Rzeszy i przywódcy NSDAP w tzw. Kraju Warty. Wydarzenie, na które ściągnęło kilkanaście tysięcy Polaków, stało się symbolem wymierzenia sprawiedliwości za lata okrutnej polityki wobec Polaków wprowadzonej przez Greisera. Obecnie Cytadelę otaczają cmentarze, na których pochowani zostali nie tylko polegli żołnierze, ale również mieszkańcy Poznania. Odnaleźć tam można: cmentarz parafii im. św. Wojciecha, cmentarz prawosławny, cmentarz garnizonowy, cmentarz powstańców wielkopolskich, żołnierzy poległych w latach 1918–1920, cmentarz Wspólnoty Brytyjskiej, cmentarz Wojenny Armii Czerwonej oraz cmentarz Bohaterów Polskich, na którym znajduje się m.in. mogiła z prochami ofiar terroru hitlerowskiego, w tym osób pomordowanych na Forcie VII, Żabikowie i więzieniu przy ul. Młyńskiej.
Dziś teren ten znany jest Poznaniakom jako Park Cytadela – miejsce przyjazne rodzinnym spacerom czy wykonywaniu różnych aktywności fizycznych na świeżym powietrzu. W wielu miejscach można znaleźć skwery pełne kwiatów i instalacji artystycznych, jak np. rzeźbę plenerową Magdaleny Abakanowicz „Nierozpoznani”. Ze względu na historię tego miejsca należy także wspomnieć o monumentalnym obelisku Pomnika Bohaterów, upamiętniającym żołnierzy poległych w walkach o Poznań w 1945 r. oraz Dzwonie Pokoju, który bije w czasie najważniejszych świąt i rocznic.
PM Sprawdź, jak dojechać: