WYSTAWA ONLINE
Kontakt ze światem
Korespondencja z obozu karno-śledczego w Żabikowie
Fort VII i Żabikowo – wspólny okres
Więźniowie osadzeni w Forcie VII przesyłali początkowo wiadomości do rodziny na kartach z normalnego obiegu pocztowego. Później wprowadzono blankiety o sygnaturach T/0124-456/42 oraz V-D.1354.43, drukowane specjalnie na potrzeby obozu, zawierające przepisy dotyczące prowadzenia korespondencji pomiędzy więźniami i ich krewnymi w języku niemieckim, drukowane czcionką neogotycką lub łacińską. Pod wydrukowanymi przepisami widniał podpis: „Kierownictwo obozu” (Lager-Leitung) lub „Administracja” (Verwaltung). Karty drukowane na potrzeby Fortu VII stały się wzorem dla późniejszych kart, jakich używano w obozie karno-śledczym w Żabikowie. W związku z tym, że obydwa obozy funkcjonowały wspólnie od wiosny 1943 r. do wiosny 1944 r., więźniowie obozu żabikowskiego początkowo przesyłali wiadomości rodzinie na kartach przeznaczonych dla Fortu VII, na których nazwa tego obozu została przekreślona i obok wpisano odręcznie właściwą: Lenzingen[1].
3.IX.43.
Moja kochana Mamo! Otrzymałem Twoją kartkę z 19.VIII. Klucze do mieszkania mam tutaj w biurze. Rozmawiałem na ten temat z panem komendantem obozu. Te klucze powinnaś natychmiast odebrać osobiście w godzinach pracy biura. Zabierz tę kartę ze sobą. Nie przysyłajcie mi bielizny, bo jej nie potrzebuję. Poza tym jestem zdrowy i czuję się dobrze. Najserdeczniejsze pozdrowienia i ucałowania dla wszystkich. Niech Bóg Was chroni! Waldy.
[trójkątna pieczęć:] „MMŻ”
Kartka pocztowa napisana przez Walentego Nowaka, więźnia obozu w Żabikowie, wysłana do rodziny w okresie wspólnego funkcjonowania Fortu VII w Poznaniu i obozu żabikowskiego. Karta początkowo drukowana była na użytek Fortu VII, lecz na awersie widoczne jest odręczne przekreślenie nazwy obozu i adnotacja dotycząca właściwego miejsca osadzenia (3.09.1943 r.) Ze zbiorów Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie
[1] Wyjaśnienia wymaga nazwa administracyjnej przynależności obozu. Obóz został założony we wsi Żabikowo, która nosiła niemiecką nazwę Poggenburg, tak też nazywał się obóz, w którym osadzono więźniów żydowskich zatrudnionych przy budowie autostrady (Reichsautobahnlager Poggenburg – Obóz Autostrady Rzeszy – Poggenburg) i który był zlokalizowany w innym miejscu niż omawiane Więzienie Policji Bezpieczeństwa. Wieś Żabikowo włączono w administracyjną granicę powiatu poznańskiego, a teren leżący za budowaną autostradą na którym założono PGuAEL w 1942 r. został włączony do Poznania, do dzielnicy Junikowo (Lenzingen). Tak więc poprawna nazwa obozu powinna brzmieć Poznań-Junikowo. Jednakże zwyczajowo w okresie okupacji, zarówno mieszkańcy Poznania i Żabikowa, jak i więźniowie używali nazwy „obóz w Żabikowie”. Nazwa ta jest stosowana w tym brzmieniu do dnia dzisiejszego i występuje powszechnie w literaturze. Por. np.: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa 1979, s. 595, hasło: Żabikowo; Encyklopedia konspiracji wielkopolskiej, praca zbiorowa pod red. M. Woźniaka, Poznań 1998, s. 173, hasło: Gestapo. Urząd Kierowniczy Policji Państwowej w Poznaniu (Geheime Staatspolizei. Staatspolizeileitstelle Posen).
