WYSTAWA ONLINE
Kontakt ze światem
Korespondencja z obozu karno-śledczego w Żabikowie
Korespondencja Fort VII
Obóz w Forcie VII, rozpoczął swoje funkcjonowanie 10 października 1939 r., w okresie sprawowania władzy w Wielkopolsce przez niemiecki zarząd wojskowy. Tego dnia funkcjonariusze grupy operacyjnej niemieckiej służby bezpieczeństwa i policji bezpieczeństwa Einsatzgruppe VI wkroczyli do budynku przy obecnej ul. Polskiej, który w czasach pruskich był częścią umocnień okalających miasto i nosił wówczas nazwę Fort Colomb. W początkowym okresie obóz nosił urzędową nazwę Sicherheitspolizei. Chef der Einsatzgruppe VI. Konzentrationslager – Posen (Policja Bezpieczeństwa. Szef Einsatzgruppe VI. Obóz Koncentracyjny – Poznań). Po przejęciu tego obozu przez poznańską placówkę gestapo w połowie listopada 1939 r., przyjął on oficjalnie nową nazwę: Geheime Staatspolizei. Staatspolizeileitstelle Posen. Übergangslager – Fort VII (Tajna Policja Państwowa. Urząd Kierowniczy Policji Państwowej w Poznaniu. Obóz Przejściowy – Fort VII). Po raz ostatni zmieniono nazwę obozu w 1941 r. Odtąd jego nazwa oficjalna brzmiała: Polizeigefängnis der Sicherheitspolizei und Arbeitserziehungslager Fort VII (Więzienie Policyjne Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy Fort VII). W Forcie VII więzieni byli przede wszystkim Polacy pochodzący z terenów tzw. Kraju Warty. W tym obozie zginęli przedstawiciele wielkopolskich elit, działacze społeczni, powstańcy wielkopolscy, członkowie Polskiego Związku Zachodniego, profesorowie Uniwersytetu Poznańskiego, lekarze, urzędnicy, prawnicy, nauczyciele, księża i kupcy. W październiku 1939 r. w bunkrze nr 17 zagazowano około 400 pacjentów szpitala psychiatrycznego z Owińsk oraz oddziału psychiatrycznego szpitala przy ul. Grobla w Poznaniu. Od kwietnia 1940 r. w Forcie VII zaczęto osadzać więźniów aresztowanych za przynależność do polskiego ruchu oporu.
W dniu 25 kwietnia 1944 r. ostatnich osadzonych w Forcie VII wywieziono do obozu w Żabikowie.
Karta pocztowa z normalnego obiegu pocztowego napisana wyjątkowo w języku polskim przez Władysława Malczewskiego, więźnia Fortu VII, opatrzona datą 15.05. 1940 r. Na awersie jako adres, z którego wysłano kartę pocztową, widnieje nazwa obozu: Übergangslager – Fort VII (Obóz Przejściowy – Fort VII). Ze zbiorów Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie
„Dnia 15 kwietnia [1940 r. – przyp. R.W.] otrzymaliśmy pocztówki, na których mogliśmy powiadomić rodziny o miejscu naszego pobytu. Pełniący służbę esesman wręczył pocztówki Więckowi [Jan Wiencek, więzień Fortu VII, który został rozstrzelany w dniu 3.05.1940 r. – przyp. R.W.] z nakazem, aby każdy powiadomił swoją rodzinę, że jest zdrów; zaznaczył też, że pocztówki otrzymaliśmy dlatego, iż rodziny nasze sprawiają wiele kłopotu władzom niemieckim, dopytując się w różnych urzędach o swoich aresztowanych. Pisać można było tylko o przysłanie bielizny i lekarstw. W żadnym wypadku nie wolno prosić o paczki żywnościowe i papierosy. Tę pierwszą pocztówkę do domu pisałem pod dyktando Więcka.
Kazimierz Cichoński, Przez forteczną katorgę i poznańskie więzienie [w:] Pamiętniki ocalonych. Wspomnienia więźniów hitlerowskich miejsc kaźni w Wielkopolsce, oprac. Wojciech Jamroziak, Marian Olszewski, Poznań 1983, s. 115.
